Szacuje się, że niepłodność dotyczy około 15-18% par, starających się o dziecko. O problemach, z którymi borykają się przyszli rodzice, a także o wyzwaniach, przed którymi stoi współczesna ginekologia rozmawialiśmy z Prof. dr hab. n. med. Mirosławem Wielgosiem oraz dr n. med. Iwoną Szymusik.
Jakie choroby mogą stać się przyczyną kłopotów z zajściem w ciążę?
W kontekście planowania ciąży przyczyną kłopotów mogą stać się:
• źle wyrównane / niewyrównane/ źle leczone choroby przewlekłe (od częstych chorób w populacji kobiet w wieku reprodukcyjnym, takich jak niedoczynność tarczycy, po znacznie rzadsze scenariusze kliniczne, jak np. pacjentki z niewydolnością nerek)
• choroby / zespoły związane z ginekologią, bezpośrednio wpływające na niepłodność: zespół PCO, endometrioza, przebyte zapalenia przydatków
• stany związane z patologicznym odżywianiem: zarówno anoreksja, jak i otyłość patologiczna
Panie Profesorze, jak duży problem w Polsce stanowi niepłodność? Jakie kroki powinno się podjąć, w celu prawidłowej diagnostyki i skutecznego leczenia?
Epidemiologia niepłodności w Polsce nie jest do końca sprecyzowana – uważa się, że podobnie jak na świecie, dotyczy około 15-18% par w wieku reprodukcyjnym, a więc potencjalnie co 6. pary starającej się o dziecko. Stanowi więc problem niezwykle istotny, wg WHO nazywany chorobą społeczną, podobnie jak chociażby cukrzyca. Kroki do podjęcia: edukacja personelu medycznego co do istotności poniższych: • znajomość definicji niepłodności przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej i ginekologów • znajomość podstawowych zjawisk z fizjologii układu rozrodczego człowieka i umiejętność przekazania podstawowej wiedzy, dotyczącej planowania rodziny, pacjentce/parze zgłaszającej się po pomoc • umiejętność przekierowania pacjentki/pary do ośrodka lub grupy specjalistów w leczeniu niepłodności w sposób sprawny, jeżeli tego wymaga sytuacja • znajomość podstawowych narzędzi, wykorzystywanych w diagnostyce problemu: np. pamiętanie, że problem dotyczy dwojga ludzi – należy skierować na badanie nasienia do ośrodka oceniającego, według aktualnie zalecanych kryteriów WHO 2010 (równoległe myślenie o obojgu). Podsumowując: Podstawowe znaczenie ma edukacja i świadomość problemu, umiejętność zebrania wywiadu i podjęcia wstępnych podstawowych kroków diagnostycznych oraz przekierowanie do specjalistów w stosunkowo krótkim czasie.
Coraz więcej kobiet decyduje się na urodzenie dziecka po 35., a nawet 40. roku życia. Jakie zagrożenia dla matki i dla dziecka niesie za sobą późna ciąża/późne macierzyństwo?
Późne macierzyństwo jest zjawiskiem coraz bardziej powszechnym. W przypadku matki: • większe ryzyko powikłań w okresie przedporodowym – np. nadciśnienia tętniczego, cukrzycy ciążowej, • nasilony aspekt psychologiczny (zwłaszcza u matek >40 w ciąży I) • większe ryzyko wad genetycznych płodu, ryzyko diagnostyki inwazyjnej i powikłań z nią związanych. W przypadku płodu: • ryzyko genetyczne • poród przedwczesny – zarówno samoistny, jak i bardzo istotny poród przedwczesny jatrogenny • konsekwencje wcześniactwa po stronie neonatologicznej
W kwestii ciąży zagrożonej. Jakie są przyczyny (poronień) i skąd biorą się problemy z donoszeniem ciąży?
Przyczyny poronień: genetyka w około 60%, ponadto istnienie trombofilli / zespołu antyfosfolipidowego, chorób przewlekłych niewyrównanych, infekcji z gorączką na początku ciąży, wad macicy. Problemy z donoszeniem ciąży mogą być wielorakie (3 mechanizmy porodu przedwczesnego: samoistny, jatrogenny, wskutek przedwczesnego odpłynięcia płynu owodniowego – PROM) • samoistny poród przedwczesny: infekcje, bezobjawowe skracanie i rozwieranie szyjki macicy, krwawienie • jatrogenny: brak możliwości donoszenia ze względu na choroby współistniejące.
