Na temat dolegliwości stawów, wpływu stylu życia na ich kondycję oraz tego, co możemy zrobić, aby cieszyć się ich sprawnością jak najdłużej rozmawiamy z Prof. dr hab. n. med. Tomaszem Targowskim.
Dolegliwości związane ze stawami i ich ruchomością są dość powszechne. Jakie są ich główne przyczyny?
Bóle stawów możemy podzielić na te o podłożu zapalnym w przebiegu schorzeń układowych takich jak na przykład reumatoidalne zapalenie stawów czy łuszczycowe zapalenie stawów oraz te powstałe w wyniku ostrych lub przewlekłych uszkodzeń mechanicznych. U osób wieku podeszłym najczęstszą przyczynę dolegliwości bólowych stawów stanowi choroba zwyrodnieniowa. W większości przypadków choroba ta dotyczy stawów narażonych na największe obciążenia podczas codziennego życia i funkcjonowania to jest stawów kręgosłupa, stawów kolanowych oraz biodrowych. Szacuje się iż choroba zwyrodnieniowa stawów dotyczy ponad 50% osób po 40-tym roku życia, zaś u 10-20% z nich prowadzi do istotnego ograniczenia sprawności.
Które stawy są najbardziej narażone na ten problem?
Choroba zwyrodnieniowa dotyczyć może wszystkich stawów jednakże najbardziej narażone na jej wystąpienie są stawy podlegające największym obciążeniom podczas codziennego życia i funkcjonowania, czyli na przykład stawy kręgosłupa, stawy kolanowe czy też stawy biodrowe.
W jakim wieku zaczynamy odczuwać dolegliwości związane ze stawami? Z czym jest to związane?
Objawy choroby zwyrodnieniowej ujawniają się najczęściej w wieku 40-60 lat. Wynika to z faktu iż istotą choroby jest przewlekłe, postępujące uszkodzenie chrząstki stawowej. Proces ten przebiega powoli i jest rozłożony w czasie. Powstające pierwotnie mikrouszkodzenia nie powodują dolegliwości. Dopiero ich nawarstwienie się, którego wynikiem jest istotne uszkodzenie chrząstki stawowej , prowadzi do wystąpienia dolegliwości bólowych oraz ograniczenia ruchomości w zajętych procesem chorobowym stawach. Oczywiście u osób z istotnymi czynnikami ryzyka choroby zwyrodnieniowej (tj. otyłych lub podejmujących w sposób nieumiejętny, bez należytego przygotowania, aktywność fizyczną) prawdopodobieństwo wystąpienia objawów w młodszym przedziale wiekowym istotnie wzrasta.
Dlaczego tak istotne jest utrzymywanie sprawności chrząstki stawowej?
Zużycie chrząstki stawowej to naturalny proces, który może postępować szybciej w wyniku powtarzających się przeciążeń czy też mikrourazów. Stąd też problemy ze stawami częściej dotyczą osób z nadwagą lub otyłością oraz osób wyczynowo uprawiających sport. W chorobie zwyrodnieniowej chrząstka stawowa ulega stopniowej, postępującej degeneracji. Przyczynia się to do ścierania powierzchni stawowych. W efekcie powoduje to wystąpienie dolegliwości bólowych w obrębie zajętych procesem chorobowym stawów. Ból może promieniować do okolicznych tkanek czy też sąsiednich stawów. Na przykład w chorobie zwyrodnieniowej stawów biodrowych typowy objaw stanowi odczuwanie bólu w okolicy stawów kolanowych.
Co z trybem życia, ma on niebagatelny wpływ na nasze zdrowie, w jaki sposób możemy pomóc sobie myśląc o stawach?
Jednym z głównych czynników ryzyka wystąpienia choroby zwyrodnieniowej stawów jest nadwaga lub też otyłość. Poprzez nadmierne obciążenie szkieletu, w tym stawów biodrowych i kolanowych, nadwaga prowadzi do przyspieszonego uszkodzenie chrząstki stawowej w wyniku jej przeciążenia. Tym samym osoby chcące zadbać o zdrowe stawy powinny przestrzegać szeroko pojętych zasad zdrowego żywienia oraz podejmować regularną, umiarkowaną aktywność fizyczną, to jest 20-30 minut ogólnorozwojowych ćwiczeń fizycznych (poprzedzonych rozgrzewką) dzienne wykonywanych 5-7 razy w tygodniu. Pomoże to zadbać nie tylko o zdrowe stawy, ale również w sposób istotny przyczyni się do poprawy ogólnej kondycji psychofizycznej oraz zmniejszy ryzyko wystąpienia poważnych schorzeń cywilizacyjnych takich jak cukrzyca typu 2 czy nadciśnienie tętnicze. Nie bez znaczenia dla poprawy funkcjonowania naszych stawów pozostaje również odpowiednia suplementacja. Warto wybrać tę zawierająca naturalne składniki. Ponadto istotną kwestię stanowi ergonomia pracy oraz należyte przygotowanie, tak teoretyczne jak i praktyczne, do podejmowanej w ramach hobby aktywności sportowej. Nieodpowiednie przygotowanie do takiej aktywności (np. poprzez zły dobór obuwia biegowego, nieznajomość prawidłowej techniki zjazdu na nartach czy też niepoprawne korzystanie z popularnych pośród osób starszych kijków do Nordic Walking) prowadzić może do powtarzającego się nadmiernego przeciążenia stawów a niekiedy nawet do ich poważnych urazów, w tym skręceń czy złamań. Stąd też przed rozpoczęciem wybranej aktywności fizycznej rozsądnym jest zasięgnięcie porady instruktora zaś w przypadku już istniejącej choroby stawów specjalisty z zakresu rehabilitacji lub traumatologii.
