Obecnie jakość życia u osób z przerzutowym czerniakiem poprawiają dwa elementy: chorzy osiągają długotrwałe przeżycia, a poza tym leczenie nie jest uciążliwe tak, jak było kiedyś. Powoduje to, że pacjent nawet z zaawansowanym nowotworem może cieszyć się pełnią życia.
Każdy nowotwór zaawansowany powoduje, że chory jest w nieco gorszej formie niż osoba z chorobą w mniej zaawansowanym stadium. Dotyczy to także czerniaka. Jednak duża część naszych pacjentów – chorych nawet z przerzutami – obecnie jest w dobrej kondycji, dzięki temu, że przerzuty są wykrywane dość wcześnie i mamy skuteczne leczenie. Lepszy nadzór nad pacjentem skutkuje tym, że wykrywamy przerzuty jeszcze w formie bezobjawowej. Niestety, u części pacjentów diagnozowane są już przerzuty objawowe, czasem duża masa nowotworowa czy – co jest najgorsze – przerzuty do ośrodkowego układu nerwowego. Wśród chorych z czerniakiem zaawansowanym są więc bardzo różne grupy pacjentów, ale generalnie w każdej z nich jakość życia dzięki nowym terapiom jest znacznie lepsza niż była kiedyś. Jeszcze 10 lat temu możliwości terapii przerzutowego czerniaka były bardzo ograniczone. W tej chwili możemy wydłużyć życie chorych z zaawansowanym nowotworem o 5 lat, zachowując jednocześnie dobrą jakość tego życia – udaje się tego dokonać u około 40-50% chorych. Kilka lat temu było to możliwe u zaledwie 1-5% chorych.
Immunoterapia, inhibitory BRAF i MEK – szanse na pełnię życia w czerniaku
W przerzutowym czerniaku wykorzystujemy immunoterapię – niezależnie od statusu genetycznego czerniaka. Może to być immunoterapia realizowana w formie pojedynczego leku albo w postaci terapii skojarzonej. Immunoterapia pojedyncza wiąże się z małym odsetkiem odczynów niepożądanych – około 20% – ale daje trochę gorsze wyniki odległe w porównaniu do immunoterapii skojarzonej. Ten typ leczenia generuje wprawdzie dużo więcej objawów niepożądanych, ale przy przestrzeganiu zaleceń pacjenci są całkowicie bezpieczni. W Polsce jest 27 wytypowanych ośrodków, które zajmują się leczeniem chorych z zaawansowanym czerniakiem. Pracujące tam zespoły medyczne są wyspecjalizowane w leczeniu tego nowotworu i potrafią sobie radzić z potencjalnymi powikłaniami terapii.
W leczeniu chorych z obecnością mutacji BRAF – to zaburzenie molekularne w genie BRAF, które stwierdza się u około połowy chorych z czerniakiem – wykorzystuje się też leki, które wykazują wysoką skuteczność, a jednocześnie umożliwiają zachowanie bardzo dobrej jakości życia. Są to tak zwane inhibitory BRAF i MEK. Mamy trzy kombinacje dostępne w Polsce, z czego, jak myślę, szczególnie jedna terapia jest najkorzystniejsza dla pacjentów, jeśli wziąć pod uwagę profil zdarzeń niepożądanych.
Normalne życie mimo zaawansowanej choroby
Jakość życia chorych z zaawansowanym czerniakiem wraz z rozwojem terapii zdecydowanie się zmieniła. Po zastosowaniu nowoczesnego leczenia tacy pacjenci bardzo szybko odczuwają poprawę sprawności i mogą dość długo funkcjonować w dobrej formie – co jest też bardzo ważne. Duża część naszych pacjentów może prowadzić normalne życie, pomimo tego, że musi co jakiś czas zgłosić się do ośrodka prowadzącego leczenie. Szczególnie korzystnie czują się chorzy, jeśli otrzymali immunoterapię, a ona zadziałała – co zdarza się u ok. 40% pacjentów leczonych w ten sposób. Z reguły dzieje się tak, że jeśli immunoterapia zadziała, to jest to efekt długoterminowy, a chorzy mogą żyć latami w bardzo dobrej formie. U części pacjentów możemy nawet przerwać leczenie, a ono dalej będzie działało. Jest to dość unikalna sytuacja u chorych na zaawansowanego czerniaka. W przypadku zastosowania terapii celowanych możemy spodziewać się szybkiego i często spektakularnego cofnięcia się choroby u większości chorych. Jest to terapia doustna, tabletkowa, co też może korzystnie wpływać na jakość życia pacjentów oraz ich codzienne funkcjonowanie. Aby uzyskać taki rezultat, chory musi jednak jak najszybciej trafić do ośrodka specjalizującego się w leczeniu czerniaka. Na szczęście ośrodki te znajdują się w każdym regionie Polski.
W zaawansowanym czerniaku – tak, jak w każdej innej chorobie nowotworowej – bardzo ważne jest wsparcie – bliskich i psychoonkologa. Chory powinien starać się żyć zdrowo cały czas, a rodzina powinna go w tym wspierać – gdyż jeżeli jest w dobrej kondycji, nie jest otyły, nie ma nadciśnienia, jest aktywny fizycznie i dobrze się odżywia, wówczas lepiej znosi każdą terapię i każdą sytuację kliniczną. Szczególnie ważne dla zachowania dobrej jakości życia jest utrzymywanie właściwego stopnia odżywienia i wysokiej aktywności fizycznej – należy o to dbać podczas całego leczenia onkologicznego.
