U większości pacjentów z ostrą białaczką szpikową (AML) wiek, choroby współistniejące oraz stopień samodzielnego funkcjonowania wyznaczają możliwość zastosowania obecnie akceptowalnego leczenia. Choć AML jest ogólnie bardzo złośliwym nowotworem, to obecnie potrafimy kwalifikować nawet starszych pacjentów do odpowiednich terapii i oferować im przełomowe leczenie.
Ryzyko zachorowania na ostrą białaczkę szpikową (AML) wzrasta z wiekiem. Niestety, populacja pacjentów z tą chorobą obejmuje coraz starsze osoby. Mediana zachorowania wynosi 68 lat, co oznacza, że większość chorych, których leczymy w naszej klinice, to pacjenci powyżej 60. roku życia. Niesie to poważne konsekwencje, ponieważ w chorobie tej częściej niekorzystne rokowanie notuje się u starszych pacjentów. Również choroby współistniejące bardzo poważnie wpływają na możliwość zastosowania odpowiedniego leczenia.
Wiek biologiczny – klucz do wyboru terapii i jej intensywności
Większe znaczenie dla doboru metody i intensywności leczenia ma wiek biologiczny a nie wiek kalendarzowy. W ocenie możliwości zastosowania leczenia u seniorów wykorzystujemy skale pozwalające na ocenę, czy intensywne leczenie może być zastosowane – są to skale oceny stanu ogólnego, wielochorobowości oraz skale geriatryczne, które oceniają także zdolność pacjenta do samodzielnego funkcjonowania w sensie fizycznym oraz psychicznym. Pacjentów z ostrą białaczką szpikową w dobrym stanie biologicznym kwalifikujemy do leczenia intensywnego chemioterapią i – niejednokrotnie – do transplantacji komórek krwiotwórczych, ale bardzo rzadko są to pacjenci powyżej 70. roku życia. Lata doświadczeń pokazują, że terapie o małej intensywności, które dotychczas stosowaliśmy u seniorów, nie prowadziły do wyleczenia choroby. Udawało się jedynie poprawić stan ogólny pacjenta i jakość jego życia, a czasem wydłużyć życie.
Nasi pacjenci, niezależnie od wieku, mają dzisiaj dużą wiedzę na temat samej choroby i dużą potrzebę leczenia. Chcą oni być leczeni aktywnie w taki sposób, żeby móc normalnie funkcjonować.
Nowe leki dla seniorów z AML
Dzisiaj poprawiają się możliwości terapii seniorów z ostrą białaczką szpikową. Dzięki temu zmienia się całkowicie horyzont leczenia osób w podeszłym wieku, gdyż chorych, których dotychczas nie mogliśmy leczyć intensywnie, możemy kwalifikować do leczenia mniej intensywnego, w którym jednak szanse uzyskania odpowiedzi na leczenie są zbliżone do terapii bardzo intensywnych stosowanych u młodych ludzi. Uzyskanie takich efektów umożliwia skojarzona terapia z wykorzystaniem dwóch leków: cytostatycznego oraz z grupy inhibitorów białek. Jest ona już zarejestrowana w Stanach Zjednoczonych i w Unii Europejskiej. Natomiast w Polsce lek z grupy inhibitorów – który znamy bardzo dobrze z leczenia pacjentów z przewlekłą białaczką limfocytową – nie jest jeszcze dostępny w ramach finansowania ze środków publicznych i pacjenci opłacają tę terapię z funduszy własnych lub pozyskanych ze zbiórek.
Terapia ta jest „mieszanką” leczenia podskórnego i doustnego, która daje szansę na szybką odpowiedź na leczenie – w ciągu 1-2 miesięcy. To powoduje, że pacjentów można leczyć ambulatoryjnie. Stają się oni niezależni od przetoczeń i pobytów w szpitalach, bądź dochodzi u nich do remisji choroby, co jest pierwszym warunkiem, aby wydłużyć przeżycie w ostrej białaczce szpikowej. Mało tego – u części pacjentów dochodzi do poprawy stanu ogólnego na tyle dużego, że można myśleć o zastosowaniu transplantacji komórek krwiotwórczych.
Drugim nowoczesnym lekiem, którego obecnie nie mamy jeszcze w Polsce nawet w zakresie wczesnego dostępu do leczenia w ramach programów lekowych, jest doustna postać wspomnianego wyżej leku cytostatycznego, która znacząco zmniejsza ryzyko wznowy choroby, a tym samym – poprawia szanse na dłuższe życie. Umożliwia ona leczenie pacjentów, którzy przeszli intensywną terapię, ale nie kwalifikują się do transplantacji albo nie chcą skorzystać z tej formy leczenia.
Kolejne dobre leczenie, które dodaje się do chemioterapii intensywnej, czyli do leczenia, które nie do końca służy pacjentom w podeszłym wieku, jednak jest możliwe do zastosowania, to zastosowanie leku cytostatycznego, który znany jest od bardzo dawna w leczeniu ostrej białaczki szpikowej, ale obecnie jest podawany w innych dawkach i w innym schemacie niż kiedyś. Jest bezpiecznym lekiem, który nie daje działań niepożądanych i wydłuża przeżycie pacjentów leczonych intensywnie, zwłaszcza w tak zwanej grupie korzystnego rokowania.
Mam nadzieję, że niedługo nowe terapie będą w Polsce finansowane ze środków publicznych, ponieważ obecnie są dostępne jedynie w ramach programów wsparcia organizowanych przez firmy farmaceutyczne.
