Możemy zahamować lawinę zachorowań na nowotwory

Za 80% zachorowań na nowotwory odpowiada styl życia oraz zewnętrzne czynniki środowiskowe. Zmiana naszych codziennych zachowań może pozwolić na zahamowanie przyrostu liczby zachorowań na nowotwory.

Każdy z nas powinien zdawać sobie sprawę, że nasze zdrowie jest przede wszystkim w naszych rękach – a rolą lekarzy, w tym specjalistów chi­rurgii onkologicznej – jest leczyć tych, którym nie udało się uniknąć zachorowania. Na szczę­ście kluczowa specjalizacja z chirurgii onkolo­gicznej jest trwale wpisana w powstającą Na­rodową Strategię Onkologiczną, podobnie jak zasady prewencji.

Zderzenie rosnącej liczby zachorowań na no­wotwory z problemem starzejącego się społe­czeństwa i brakiem kadr medycznych stało się przyczynkiem do jeszcze silniejszej koncentracji wysiłków na promocji zachowań korzystnych dla zdrowia. Taką inicjatywą jest kampania „Ty decy­dujesz, czy zachorujesz!” Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej i Polskiego Towarzystwa Onkologicznego oraz organizacji pacjentów on­kologicznych. Jej celem jest uświadomienie Po­lakom jak wiele nowotworów powiązanych jest z naszymi codziennymi zachowaniami, które mają negatywne konsekwencje zdrowotne dla każdego z nas.

Profilaktyka

Wiemy, że wielu nowotworom można byłoby za­pobiec, prowadząc styl życia wspierający zdro­we i zrównoważone funkcjonowanie organizmu. Według WHO zaledwie 5-10% nowotworów ma podłoże genetyczne, a ponad 80% zachorowań na nowotwory złośliwe to wynik skojarzonego działania czynników zewnętrznych, w tym nie­zdrowego stylu życia i złych nawyków. Istnieje świadomość społeczna, iż głównym czynnikiem wywołującym raka płuca jest palenie tytoniu. Nie jest jednak powszechną wiedzą fakt, w jak ogromnym stopniu palenie wpływa na zwiększe­nie ryzyka zachorowania na nowotwory złośliwe nerek czy żołądka. Nałóg palenia współdecyduje o wystąpieniu 30% ogólnej liczby wszystkich no­wotworów (a nie tylko raka płuca!).

Kolejnym czynnikiem, który ma bardzo negatywny wpływ na zdrowie jest otyłość oraz zła dieta połą­czona z brakiem ruchu. Te czynniki, podobnie jak palenie tytoniu, również w 30% wpływają na ryzy­ko wystąpienia chorób nowotworowych – nie tylko raka jelita grubego, ale także raka piersi, raka jaj­nika oraz raka szyjki macicy i wielu innych.

Świadomość mnogości zagrożeń zdrowot­nych jest ważna, gdyż może zachęcić kolejne osoby do racjonalizacji w doborze składników diety oraz podejmowania większej aktywności fizycznej. Zasada zdrowego żywienia jest bar­dzo prosta – należy spożywać więcej surowych warzyw jako przekąski i podstawowy element głównych posiłków oraz możliwe dużo poru­szać się pieszo (tj. co najmniej 10 tysięcy kro­ków dziennie). Mówiąc o otyłości nie możemy pominąć faktu, że otyłość sama w sobie jest chorobą, którą trzeba leczyć. Jeśli dieta i ruch nie pomagają w redukcji masy ciała warto udać się do lekarza i rozpocząć odpowiednie lecze­nie. Lista chorób, które grożą osobie otyłej jest bardzo długa i obejmuje także raka. Spoży­wanie alkoholu to inny niebezpieczny czynnik zwiększający ryzyko występowania nowotwo­rów. Nadmierne picie alkoholu powszechnie kojarzone z marskością wątroby, to jednak nie jedyne zagrożenie – alkohol sprzyja występo­waniu między innymi nowotworów złośliwych jamy ustnej, raka krtani, przełyku czy żołądka oraz trzustki.

Zidentyfikowanym czynnikiem ryzyka wpły­wającym na rozwój nowotworów skóry i szczególnie agresywnych czerniaków jest promieniowaniem UV – zarówno słoneczne, jak i sztuczne wykorzystywane w solariach. Rezygnacja z solarium oraz regularne sto­sowanie mocnych filtrów chroniących skórę, szczególnie u osób o jasnej karnacji, znaczą­co redukuje ryzyko zachorowania na tę grupę chorób – a trzeba pamiętać, że nowotwory skóry to najczęściej występujące nowotwory złośliwe u człowieka!

Edukacja

Świadomość społeczeństwa na temat modyfiko­walnych (a więc często zależnych od nas samych!) czynników wpływających na ryzyko zachorowania na raka nadal jest zbyt niska. Dlatego szeroko prowadzone działania edukacyjne są tak ważne. Wszyscy musimy zrozumieć, że w ogromnej czę­ści to my decydujemy czy ryzykujemy i każdego dnia sięgamy po papierosa, czy kolejny kieliszek alkoholu. Wpływ stylu życia na ryzyko zachoro­wania jest niedoceniany. Aż 40% zachorowań na nowotwory złośliwe można uniknąć. Zmiana stylu życia nie gwarantuje całkowitej ochrony przed ja­kąkolwiek chorobą, ale należy pamiętać, że zawsze warto podjąć działania, które mogą mieć pozytyw­ny wpływ na nasze zdrowie. Mogą one nam w kon­sekwencji uratować życie. Jeśli jednak dojdzie do zachorowania na nowotwór złośliwy, to należy pa­miętać, że bezpieczeństwo pacjenta oraz sukces terapeutyczny zależy obecnie od usystematyzo­wania i pogłębienia współpracy między wszystkimi specjalistami zaangażowanymi w proces terapeu­tyczny w ramach terapii interdyscyplinarnej, która jest osią nowoczesnej onkologii. W związku z tym kluczowa stała się umiejętność codziennej, ruty­nowej i bardzo ścisłej współpracy z przedstawi­cielami innych medycznych specjalności onkolo­gicznych: chirurgami onkologicznymi, patologami, onkologami klinicznymi, radioterapeutami i wie­loma innymi. Interdyscyplinarność chirurgii on­kologicznej pozwala na maksymalizację efektów leczenia oraz organizację opieki onkologicznej tak, aby koncentrowała się na pacjentach. Tak działa Polskie Towarzystwo Chirurgii Onkologicznej – na­uka ma wspierać rozwój wiedzy i przyczyniać się do poprawy zdrowia mieszkańców Polski.