Niedokrwistość (anemia) to stan, kiedy we krwi dochodzi do zmniejszenia stężenia hemoglobiny i/lub liczby krwinek czerwonych (erytrocytów). Dotyka ona nawet 40 proc. populacji, niezależnie od wieku i płci. Jej wykrycie jest stosunkowo proste, ale niezdiagnozowana i nieleczona, z czasem nasila się i może stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia.
Co to jest niedokrwistość (anemia) i jakie są jej objawy?
Anemia, inaczej niedokrwistość, polega na obniżeniu liczby krwinek czerwonych (erytrocytów) we krwi lub obniżeniu stężenia hemoglobiny białka odpowiedzialnego za przenoszenie cząsteczek tlenu z płuc do tkanek oraz transport dwutlenku węgła do płuc. Objawy niedokrwistości to m.in.: bladość skóry i śluzówek, uczucie zmęczenia, zawroty głowy i omdlenia, wahania nastroju, zaburzenia koncentracji, suchość skóry i włosów.
Przyczyny niedokrwistości
Przyczyny anemii mogą być zróżnicowane, najczęściej są to:
- nieprawidłowe wytwarzanie erytrocytów spowodowane niedoborem żelaza lub witaminy B12 i kwasu foliowego (niedożywienie, niewłaściwie zbilansowana dieta wegetariańska, choroby jelit i żołądka, uporczywe biegunki, zakażenia Helicobacter pylori),
- zwiększona utrata krwi (obfite miesiączki, mięśniaki, częste krwotoki z nosa, pasożyty przewodu pokarmowego, hemoroidy) lub zwiększone zapotrzebowanie na produkcję erytrocytów (kobiety ciężarne i karmiące, dzieci w okresie intensywnego wzrostu),
- przewlekły stan zapalny, zakażenia bakteryjne, wirusowe, choroby nerek, choroby wątroby, reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń, nowotwory,
- skrócenie czasu przeżycia krwinek czerwonych spowodowane nieprawidłową budową błony komórkowej erytrocytów, hemoglobiny lub zaburzeniami enzymatycznymi w erytrocytach.
Rozpoznanie anemii (niedokrwistości)
Podstawowe badanie laboratoryjne w diagnostyce niedokrwistości to morfologia krwi obwodowej z rozmazem i liczba retykulocytów. Regularnie wykonywane i prawidłowo interpretowane wyniki pozwalają na wykrycie nieprawidłowości i ukierunkowanie dalszej diagnostyki. Z ocenianych w morfologii krwi obwodowej parametrów szczególne znaczenie w diagnostyce niedokrwistości ma: stężenie hemoglobiny, liczba erytrocytów, wskaźniki czerwonokrwinkowe: MCV (średnia objętość krwinki czerwionej), MCH (średnia masa hemoglobiny w erytrocycie), MCHC (średnie stężenie hemoglobiny w erytrocycie) oraz wskaźnik anizocytozy (zróżnicowania wielkości) erytrocytów RDW. Obniżone MCV występuje w niedokrwistości z niedoboru żelaza i hemoglobinopatiach. Zwiększone MCV obserwuje się w niedokrwistości z niedoboru witaminy B12 i kwasu foliowego, alkoholizmie, niedoczynności tarczycy i w chorobach wątroby.
Retykulocyty to niedojrzałe erytrocyty uwalniane ze szpiku kostnego jako odpowiedź na obniżenie erytrocytów we krwi. Liczba retykulocytów odpowiada krwiotwórczej funkcji szpiku. Nowoczesne analizatory hematologiczne oprócz liczby retykulocytów oznaczają także inne parametry retykulocytarne np. CHr (średnia masa hemoglobiny w retykulocycie) pozwalające na szybką ocenę niedoboru żelaza.
Z badań biochemicznych oznacza się stężenia żelaza, witaminy B12 i kwasu foliowego, co jest przydatne w ustaleniu rodzaju niedoboru. Inne to stężenie transferryny (białka transportującego żelazo) i rozpuszczalnych receptorów dla transferryny (sTfR). Ważnym parametrem jest również ferrytyna. Obniżenie jej stężenia świadczy o wyczerpaniu zapasów żelaza. Przy interpretacji wyników należy pamiętać, że ferrytyna jest białkiem ostrej fazy, czyli jej stężenie wzrasta w stanach zapalnych.
Niedokrwistość w przebiegu stanów zapalnych ma charakter wtórny i spowodowana jest działaniem cytokin wytwarzanych w czasie aktywacji układu odpornościowego, które bezpośrednio lub pośrednio wpływają na syntezę erytropoetyny (hormonu stymulującego wytwarzanie i dojrzewanie erytrocytów w szpiku) i metabolizm żelaza. W diagnostyce niedokrwistości tego typu oznaczane są dodatkowo wskaźniki stanu zapalnego: Interleukina-6, CRP (białko C-reaktywne) i fibrynogen. W różnicowania niedokrwistości z niedoboru żelaza i w przebiegu przewlekłych stanów zapalnych przydatny może być również współczynnik sTfR/log ferrytyny.
Diagnostyka w kierunku anemii – dlaczego jest ważna?
Diagnostyka niedokrwistości jest złożona. Zakres badań laboratoryjnych może być poszerzony o inne badania biochemiczne, serologiczne, mikrobiologiczne, molekularne lub biopsję szpiku kostnego.
Nasilająca się niedokrwistość powoduje niedotlenienie tkanek i narządów, zaburzenie ich funkcji, co stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia. Dlatego też diagnostyka jest szczególnie istotna i pozwala na ustalenie przyczyny zaburzeń oraz wdrożenie odpowiedniego leczenia.
Materiał Partnera
