EMA zaleciła wydanie pozwolenia na dopuszczenie do obrotu w Unii Europejskiej Qalsody (tofersen), nowego leku stosowanego w leczeniu dorosłych pacjentów ze stwardnieniem zanikowym bocznym (ALS), rzadką i często śmiertelną chorobą powodującą osłabienie mięśni i prowadzącą do paraliżu.
Qalsody (tofersen) jest wskazany w leczeniu dorosłych chorych na stwardnienie zanikowe boczne (ALS), u których występuje mutacja w genie dysmutazy ponadtlenkowej 1 (SOD1).
U pacjentów ze stwardnieniem zanikowym bocznym (ALS) komórki nerwowe w mózgu i rdzeniu kręgowym kontrolujące ruchy dobrowolne stopniowo ulegają zniszczeniu, powodując coraz większą utratę funkcji mięśni i paraliż mięśni dobrowolnych, w tym mięśni oddechowych, co ostatecznie prowadzi do niewydolności oddechowej. ALS to wyniszczająca choroba. Średni czas przeżycia w przypadku ALS wynosi od dwóch do pięciu lat.
Dokładne przyczyny ALS nie są znane, ale uważa się, że obejmują czynniki genetyczne i środowiskowe. U około 2% osób cierpiących na ALS choroba jest spowodowana mutacją (zmianą) genetyczną, która prowadzi do produkcji wadliwych enzymów SOD1, powodując śmierć komórek nerwowych.
Obecnie w UE dopuszczony jest tylko jeden lek na ALS (riluzol). Pacjentom oferowane jest leczenie wspomagające w celu złagodzenia objawów choroby, takie jak terapia fizyczna, terapia zajęciowa lub logopedyczna oraz wspomaganie oddychania. Istnieje duże niezaspokojone zapotrzebowanie medyczne na skuteczne terapie, które zachowają funkcję mięśni i przedłużą życie pacjentów z ALS.
Qalsody jest antysensownym oligonukleotydem, który wiąże się z mRNA genu SOD1, ograniczając wytwarzanie białka SOD1. Oczekuje się, że poprzez zmniejszenie ilości wadliwego białka SOD1 lek ten złagodzi objawy ALS.
Opinia Komitetu ds. Leków Stosowanych u Ludzi (CHMP) EMA opiera się na całości dowodów, w tym na docelowym sposobie działania leku, efektach zaobserwowanych w modelu zwierzęcym SOD1, biomarkerach i danych klinicznych.
Dane kliniczne uzyskano z 28-tygodniowego, randomizowanego, podwójnie zaślepionego, kontrolowanego placebo badania klinicznego z udziałem 108 pacjentów w wieku od 23 do 78 lat z osłabieniem wynikającym z ALS i mutacją genu SOD-1 potwierdzoną przez laboratorium centralne. W badaniu losowo przydzielono 108 pacjentów w stosunku 2:1 do grupy otrzymującej leczenie dooponowo (poprzez wstrzyknięcie do kręgosłupa) produktem Qalsody lub placebo przez 24 tygodnie. W trakcie badania mierzono łańcuch lekki neurofilamentu osocza (NfL) jako marker uszkodzenia i degradacji aksonów (nicikowatych struktur przyczepionych do komórek nerwowych, które wysyłają sygnały z komórki). U pacjentów otrzymujących Qalsody w porównaniu z grupą placebo zaobserwowano zmniejszenie stężenia NfL w osoczu o około 60%, co sugeruje zmniejszone uszkodzenie neuronów. Zaobserwowano także liczbową poprawę wydolności fizycznej pacjentów otrzymujących Qalsody w porównaniu z uczestnikami badania, którzy otrzymywali placebo, mierzoną za pomocą standardowej skali oceny znanej jako „zmieniona skala ocen funkcjonalnych ALS” (ALSFRS-R)1.
CHMP zwrócił się do wnioskodawcy o przedłożenie danych po wydaniu pozwolenia w celu dalszego scharakteryzowania długoterminowej skuteczności i bezpieczeństwa produktu Qalsody na podstawie otwartego, długoterminowego badania kontynuacyjnego, współpracy z dwoma rejestrami chorób oraz badania opartego na rejestrach obserwacyjnych. Ponadto zbadane zostanie, czy stosowanie tofersenu może opóźnić lub nawet zapobiec pojawieniu się klinicznie objawiającego się ALS u pacjentów z przedobjawową SOD1-ALS.
Najczęściej zgłaszanymi działaniami niepożądanymi były ból, zmęczenie, gorączka, bóle stawów (bóle stawów), bóle mięśni (bóle mięśni) oraz podwyższony poziom białych krwinek i białek w płynie mózgowo-rdzeniowym (mózgu i rdzeniu kręgowym).
Zalecenie wydane przez CHMP dotyczy pozwolenia na dopuszczenie do obrotu w wyjątkowych okolicznościach. Ta droga wydawania pozwolenia umożliwia pacjentom dostęp do leków, dla których nie można uzyskać kompleksowych danych w normalnych warunkach stosowania, albo ze względu na bardzo małą liczbę pacjentów cierpiących na tę chorobę, lub gromadzenie pełnych informacji na temat skuteczności i bezpieczeństwa leku byłoby nieetyczne lub istnieją luki w wiedzy naukowej. Leki te podlegają szczególnym obowiązkom i monitorowaniu po wydaniu pozwolenia.
Opinia CHMP zostanie teraz przesłana do Komisji Europejskiej w celu przyjęcia decyzji w sprawie pozwolenia na dopuszczenie do obrotu w całej UE. Po wydaniu pozwolenia na dopuszczenie do obrotu decyzje dotyczące ceny i refundacji będą podejmowane na poziomie każdego państwa członkowskiego, biorąc pod uwagę potencjalną rolę lub zastosowanie tego leku w kontekście krajowego systemu opieki zdrowotnej.
(EMA)
