Długotrwale utrzymujący się wysoki poziom cholesterolu jest problemem wielu Seniorów. Nie wszyscy jednak wiedzą, że może przyczynić się on do wystąpienia groźnych chorób układu krążenia i cukrzycy.
Instytut Kardiologii, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie
Cholesterol jest substancją konieczną do życia. Jest jednym z budulców komórek w naszych organizmach i prekursorem wielu hormonów. Jednak w nadmiarze cholesterol jest trucizną, która uznawana jest za jednego z głównych zabójców Polaków.
Mechanizm szkodliwego wpływu cholesterolu na organizm w niewielkim uproszczeniu przedstawia się następująco: jeśli cholesterolu jest za dużo, odkłada się w ścianach tętnic (w formie miażdżycy) prowadząc do zwężenia, a następnie zamknięcia tętnicy i w następstwie tego do upośledzenia ukrwienia różnych narządów. Jeśli miażdżyca umiejscawia się w tętnicach prowadzących krew do serca efektem nadmiaru cholesterolu może być zawał serca, jeśli w tętnicach prowadzących krew do mózgu efektem może być udar mózgu, a jeśli np. w tętnicach kończyn dolnych może doprowadzić do występowania bólów nóg w czasie chodzenia. Pamiętajmy, że choroby układu krążenia (w tym przede wszystkim właśnie zawały serca i udary mózgu) są najważniejszą przyczyną zgonów w naszym kraju. Uważa się, że w nieobecności cholesterolu miażdżyca w ogóle się nie pojawia. Wykazano też, że obniżenie jego stężenia hamuje postęp miażdżycy, zmniejsza ryzyko wystąpienia jej powikłań (zawał serca, udar mózgu, zgon) i wydłuża życie.
Diagnostyka
Diagnostyka nie jest trudna. Chociaż bardzo wysokie stężenie cholesterolu może spowodować pojawienie się zmian na skórze wokół oczu i nad ścięgnami (np. tzw. kępki żółte), to najłatwiejszym i najdokładniejszym sposobem diagnostyki jest wykonanie tzw. lipidogramu, czyli badania pozwalającego ocenić stężenie cholesterolu całkowitego, cholesterolu frakcji LDL („zły” cholesterol), cholesterolu frakcji HDL („dobry” cholesterol) oraz trójglicerydów. O ile obecnie przykładamy nieco mniejszą niż kiedyś wagę do stężenia cholesterolu HDL, to mamy coraz więcej dowodów na zwiększanie się ryzyka występowania zawału serca, udaru mózgu i skracanie się długości życia wraz ze wzrostem stężenia „złego” cholesterolu.
Hipercholesterolemia związana z wiekiem
Rozpowszechnienie hipercholesterolemii rośnie do pewnego wieku. O ile wśród dwudziesto-trzydziestokilkulatków stwierdza się ją u około 30-40%, to w kolejnych dekadach życia jej częstość rośnie. W siódmej dekadzie życia za duże stężenie cholesterolu stwierdza się u około 80% osób. Z kolei u osób w bardzo podeszłym wieku stężenie cholesterolu często maleje.
Profilaktyka
Zapobieganie, a także leczenie hipercholesterolemii polega przede wszystkim na regularnej aktywności fizycznej oraz zdrowym odżywaniu się. Zdrowe są zarówno spacery, truchtanie, bieganie, jazda na rowerze, pływanie, jak i np. taniec. Zaleca się aktywność fizyczną przez większość dni tygodnia (prawie codzienną), łącznie co najmniej 2,5 godziny tygodniowo aktywności fizycznej o umiarkowanej intensywności lub co najmniej 75 minut tygodniowo aktywności o dużej lub bardzo dużej intensywności. Pamiętajmy, że korzyści są znacznie mniejsze, jeśli aktywność fizyczna jest nieregularna, albo ma miejsce np. tylko 1-2 razy w tygodniu.
Zdrowe odżywianie się to przede wszystkim dieta urozmaicona, niskotłuszczowa, z małą zawartością soli kuchennej, a bogata w warzywa i owoce. Tłuszcze są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, jednak ich nadmiar zwiększa ryzyko rozwoju miażdżycy, zawału serca i udaru mózgu. Pamiętajmy, że słodycze to kolejne zagrożenie dla naszego zdrowia. Należy też unikać spożywania napojów słodzonych. U zdrowych osób spożywających urozmaiconą dietę nie ma potrzeby suplementacji witamin ani minerałów. Trzeba też pamiętać o unikaniu dymu tytoniowego, w tym o unikaniu palenia biernego.
Często jednak prozdrowotny tryb życia nie wystarczy. W przypadkach nieznacznie zwiększonego stężenia cholesterolu jako dodatek do zdrowego odżywiania się, można stosować margarynę wzbogaconą w stanole lub sterole. Częściej jednak takie postępowanie jest niewystarczające. Wtedy trzeba zażywać leki obniżające stężenie cholesterolu. Ważne, by leki te stosować regularnie i nie przerywać pochopnie terapii. U osób z chorobą wieńcową, po niedokrwiennym udarze mózgu i u większości osób z cukrzycą dążymy do stężenia cholesterolu LDL („złego” cholesterolu) poniżej 1,8 mmol/l (<70 mg/dl), u osób bez chorób spowodowanych przez hipercholesterolemię, ale z innymi tzw. czynnikami ryzyka (np. nadciśnienie tętnicze, palenie tytoniu, otyłość) do wartości <2,5 mmol/l (<100 mg/dl), a u osób bez innych chorób (poza hipercholesterolemią) do wartości <3,0 mmol/l (<115 mg/dl).
