Chory może przekroczyć próg mojego gabinetu mając klarowne objawy (znaczne pragnienie, duża ilość oddawanego moczu, osłabienie). Zdarza się jednak, że trafia do mnie przypadkiem – po badaniach zleconych rutynowo, gdy nie wszystkie wyniki mieszczą się w normie. Czasem do wykonania jest znacznie więcej pracy, gdy pacjent wcale nie wie, że jest problem. Duży problem. Cukrzyca.
Wyzwanie detektywistyczne
Rozpoznanie cukrzycy to często wyzwanie. Wymaga nie tylko wykonania badań laboratoryjnych (poziom glukozy na czczo, oznaczenie wartości hemoglobiny glikowanej, przeprowadzenie testu doustnego obciążenia glukozą). Często konieczna jest iście detektywistyczna praca lekarza rodzinnego. W ścisłej współpracy z pacjentem.
Trzeb uzyskać informacje o historii chorób w rodzinie. Zważyć pacjenta i zmierzyć, wyliczyć BMI. Wypytać o styl życia, sposób żywienia. Tryb pracy. Kto inny pozna swojego pacjenta tak dobrze, jak nie lekarz rodzinny.
Nie wyobrażam sobie zatem, z perspektywy gabinetu podstawowej opieki zdrowotnej, dobrego, wczesnego rozpoznawania cukrzycy i stanu przedcukrzycowego, bez pracy detektywistycznej lekarza rodzinnego.
Wyzwanie podróżnicze
Rozpoznanie to jednak dopiero początek. Początek długiej podróży lekarza rodzinnego z jego pacjentem. To podróż wymagająca wsparcia i dobrego przygotowania, zarówno pacjenta jak i lekarza. Częstych powrotów do gabinetu, zwłaszcza na początku (po rozpoznaniu) oraz w okresie utratu kontroli nad chorobą. Wzajemnego zaufania.
To podróż wymagająca współpracy z wieloma specjalistami. Po drodze pomoże pacjentowi na pewno dietetyk – nie sposób przekazać pełnych zaleceń żywieniowych w czasie nawet kilku porad w gabinecie POZ. Podwyższony poziom cukru może uszkadzać wzrok – konieczna może okazać się konsultacja okulistyczna (każdy pacjent z nowo rozpoznaną cukrzycą powinien mieć wykonane badanie dna oka).
Jednym z poważnych powikłań może być także cukrzycowa choroba nerek (nefropatia), w której długo utrzymujący się podwyższony poziom cukru uszkadza nerki. Tutaj rola lekarza rodzinnego – przewodnika chorego na cukrzycę, jest szczególna. Im dłużej trwa choroba tym większe ryzyko uszkodzenia nerek, stąd konieczność regularnego monitorowania parametrów nerkowych (na podstawie badań zlecanych w POZ: badania ogólnego moczu i poziomu kreatyniny we krwi). Kluczowe staje się trzymanie choroby w ryzach. Dodatkowe konsultacje, w tym konsultacja nefrologiczna, jeśli trzeba.
Wyzwanie w ochronie zdrowia
Zadaniem lekarza rodzinnego jest wspieranie pacjenta z rozpoznaną cukrzycą w dbaniu o całokształt zdrowia. Oznacza to nie tylko stałe monitorowanie parametrów związanych z dobrym wyrównaniem poziomu cukru. Wyzwania sprawia edukacja pacjentów, właściwe dobranie leczenia (odpowiednie leki, moment ich włączenia do leczenia, refundacja) oraz kontrola stosowanych innych leków (na inne schorzenia). Wyzwaniem jest stałe zachęcanie do aktywności ruchowej i okresowa ocena stanu chorego. To tym trudniejsze wobec pandemii.
Konieczna jest dobra współpraca, oparta o zaufanie i uczciwość. Zarówno między pacjentem i lekarzem rodzinnym, jak i innymi specjalistami leczącymi chorego.
