Endometrioza to poważny problem współczesnej medycyny. Może dotyczyć 190 milionów kobiet na świecie i rozpoznawana jest u 50% kobiet zmagających się z niepłodnością!
Endometriozą nazywamy obecność gruczołów endometrialnych poza jamą macicy. Choroba ta najczęściej dotyczy kobiet w wieku rozrodczym. Średni czas diagnostyki choroby trwa od 8 do 12 lat, a szczyt rozpoznawalności dotyczy kobiet w wieku od 25 do 29 lat. Dokładna częstość występowania endometriozy jest nieznana, ale szacunki wahają się od 2 do 10% populacji. Czynniki ryzyka obejmują wczesną pierwszą miesiączkę, krótkie cykle lub długie krwawienia miesiączkowe, rodzinne występowanie czy przebyte cięcia cesarskie. Koszty opieki zdrowotnej związanej z leczeniem endometriozy są porównywalne z innymi powszechnymi chorobami, takimi jak np. cukrzyca typu 2. Na uwagę zasługuje również fakt, że endometrioza zwiększa nieznacznie ryzyko zachorowania na raka jajnika, piersi i tarczycy.
Istnieje kilka teorii powstawania endometriozy jednakże dokładna patogeneza nie jest do końca wyjaśniona. Typowymi objawami poza niepłodnością są dolegliwości bólowe podbrzusza, zaburzenia miesiączkowania oraz ból podczas współżycia. Endometrioza związana może być również z dolegliwościami żołądkowo-jelitowymi, takimi jak wymioty, nudności, wzdęcia, bolesne oddawaniem stolca czy zwiększenie obwodu brzucha. Endometrioza ma znaczący wpływ na płodność kobiety mi.in poprzez negatywny wpływ na funkcję jajowodów, obniżenie rezerwy jajnikowej czy zaburzenia płodności wywołane torbielami czy zrostami endometrialnymi. Istnieje kilka skali zaawansowania endometriozy, jednakże niezależnie od klasyfikacji im wyższy stopień tym mniejsze szanse na naturalne zajście w ciąże.
Najczęściej ogniska choroby są stwierdzane w otrzewnej miednicy i jamie brzusznej. Zmiany endometrialne mogą występować m.in. na i w jajowodach, przegrodzie pochwowo-odbytniczej, więzadłach macicy, jajnikach czy jelitach. Lokalizacja może również obejmować pochwę, odbytnicę, pęcherz moczowy czy tkanki podskórne.
W rozpoznaniu endometriozy metodą z wyboru jest laparoskopia z pobraniem wycinków. W diagnostyce ważną rolę pełni dokładny wywiad oraz badanie ginekologiczne i ultrasonograficzne. U pacjentek z endometriozą można stwierdzić ograniczenie ruchomości macicy a nawet przymusowe utrwalone tyłozgięcie, bolesność macicy przy poruszaniu, obecność zmian w przydatkach, a także zgrubienia i bolesność w okolicy sklepienia pochwy czy blizny po cięciu cesarskim.
Leczenie endometriozy opiera się na farmakoterapii lub/i leczeniu operacyjnym. Farmakoterapia hormonalna czy przeciwzapalna polega na niwelowaniu objawów bólowych czy krwawień związanych z endometriozą. Wykazano, że leczenie farmakologiczne endometriozy nie poprawia płodności a wyjątkiem są jedynie pacjentki przygotowywane do leczenia metodą rozrodu wspomaganego.
Leczenie operacyjne dostosowane jest do zaawansowania klinicznego endometriozy. Podczas laparoskopii endometiozy o niskim zaawansowaniu, usuwa się ogniska choroby oraz ewentualne zrosty, co może poprawić płodność oraz zwiększyć odsetek ciąż. Nie zmienia to faktu, że kobietom z dobrym rokowaniem na ciążę można zaproponować również postawę wyczekującą.
U pacjentek z zaawansowaną endometriozą operacje polegają na usunięciu ognisk endometriozy aby przywrócić prawidłowe warunki anatomiczne oraz zmniejszyć dolegliwości bólowe. Jednakże, jedynym leczeniem istotnie zwiększającym szansę na uzyskanie ciąży w tej grupie pacjentek są techniki wspomaganego rozrodu.
Endometrioza może znacząco obniżyć jakość funkcjonowania oraz pogorszyć płodność. Ból i nieprawidłowe krwawienia maciczne to bardzo częsta codzienność pacjentek dotkniętych tą chorobą. Postępowanie w przypadku endometriozy jest bardzo złożone. Ważnym jest aby przypadku niepokojących objawów szybko szukać pomocy ginekologicznej.
